5 – GENRES
…
1. algemeen
Het komt elk artikel ten goede als de journalist voordat hij zijn onderwerp ‘aanpakt’ en in elk geval voor het schrijven scherp bepaalt welk genre, welke invalshoek en welke rode draad (centraal thema) hij/zij kiest voor zijn verhaal. Zijn aanpak kan veranderen als de omstandigheden daarom vragen (je gaat op pad voor een reportage, maar een interview blijkt relevanter).
Vormgeving: Twee nieuwspagina’s naast elkaar worden in samenhang beschouwd: een verhaal is in inhoud, omvang en vormgeving duidelijk het belangrijkste.
Dragende verhalen krijgen een kop, bovenkop met genre/steekwoord, een meerkoloms intro, een citaat en een infokader. Er wordt gebruikgemaakt van functioneel wit, vooral bij citaat en infokader. Die moet dus niet worden gevuld met tekst.
* Nieuws
In een nieuwsartikel geeft de journalist objectief en zakelijk de feiten weer. Hij plaatst die in een context voor een verhelderend begrip van het nieuws. Voor een goed begrip van de feiten worden die voorzien van relevante achtergrondinformatie. Aan het einde van het artikel heeft de lezer een duidelijk beeld van de nieuwsfeiten en de omstandigheden waarin die zich hebben voorgedaan.
Voorbeeld: de bouw van een nieuwe vleugel van het ziekenhuis wordt weer uitgesteld. Ter achtergrond wordt vermeld dat de kwestie al tien jaar duurt en wat de struikelblokken zijn geweest.
Vormgeving: elk nieuwsartikel krijgt een doorgaans een (vette) aanhef, behalve de kleine berichten in de paal. Is een nieuwsartikel dragend dan krijgt het een (meerkoloms) intro. Nieuwsartikelen wordt vrijwel altijd voorzien van een kreet. Grote nieuwsverhalen krijgen geen kreet maar een citaat en een infokader en een trefwoord op de plek van het ‘genre’. Het genre is niet ‘nieuws’.
* Infokader
Bij grotere verhalen wordt een kader geplaatst met extra informatie met de bedoeling die er uit te lichten. Bij een reportage kan het gaan om het laatste nieuws, bij een demonstratie informatie over de organiserende organisatie, bij een interview een paspoort van de geïnterviewde, bij een verslag van een kunsttentoonstelling een wie-wat-waar-wanneer. Infokaders bij een dragend verhaal zijn verplicht.
Vormgeving: het infokader krijgt een i’tje als vast element, witregel, kop (kort) witregel en linkslijnende tekst.
* Reportage
In een reportage doet de journalist verslag van een gebeurtenis of wat hij naar aanleiding van een nieuwsfeit ter plekke meemaakt. Hij is oog- en oorgetuige in dienst van de lezer. Hij doet verslag in een persoonlijke stijl (waarnemingen zijn altijd subjectief), maar probeert zijn verhaal voor de lezer zo objectief mogelijk op papier te zetten. Een reportage plaatst de feiten in een verband, brengt abstracties tot leven.
Er kunnen twee typen reportages worden onderscheiden:
- De kleine (nieuws)reportage. De journalist doet in kort bestek verslag van een gebeurtenis in het nieuws, bijvoorbeeld het verloop van een verkiezingsbijeenkomst of de situatie in een woonwijk waar milieuproblemen zijn geconstateerd. De toon is zakelijk-informatief.
- De grote reportage. De journalist doet uitgebreid verslag van zijn belevenissen tijdens een gebeurtenis (evenementreportage), een onderzoek (onderzoeksreportage) of een bijzondere zoektocht (humaninterestreportage). Voorbeelden: een verslag van een demonstratie, een onderzoeksreportage naar de problemen in de omgeving van een grote fabriek, een humaninterestreportage naar multiculturele spanningen in een woonwijk. De toon is persoonlijk-informatief.
Een reportage mag niet ontaarden in een potpourri van observaties, anekdotes en citaten. Alle ingrediënten moeten een functie hebben in relatie tot het centrale thema. De journalist moet tevoren weten – stemt af met zijn leidinggevende – naar waar hij op zoek gaat. Natuurlijk moet hij zijn ogen en oren openhouden voor onverwachte gebeurtenissen of voorvallen, maar het centrale thema moet hem duidelijk voor ogen staan.
Een aparte vorm van reportage is het verhaal waarin de journalist medespeler is. Hij kan bijvoorbeeld als collectant op pad gaan om uit te vinden hoe goede doelen geld ophalen in coronatijd. Dat is een vorm van participerende journalistiek. De journalist is geen verslaggever pur sang, maar geëngageerd deelnemer aan de gebeurtenis. In zo’n verhaal moet de journalist duidelijk kleur bekennen en de lezer laten weten vanuit welk perspectief het verhaal is geschreven. Hij schrijft met open vizier. De lezer kan dan zijn eigen conclusies trekken.
Vormgeving: verhaal krijgt een kop, mag tweeregelig (dan aflijnen op max. 4,5 kolom), een bovenkop met trefwoord ‘reportage’, een intro, een citaat en een infokader. Bij kleine reportages hoeft geen infokader.
* Interview
* Het grote interview
Een bijzonder persoon wordt bevraagd door de auteur. In het begin wordt snel duidelijk waarom de geïnterviewde zo bijzonder is, wat de opmerkelijke omstandigheden zijn. De productie wordt ondersteund met fotografie, dikwijls een portret of met een actiefoto waarop de geïnterviewde duidelijk is waar te nemen.
In het grote interview komen we alles te weten over de persoon, privé en zakelijk, al kan die eerste zich beperken tot een paspoort of een tijdlijn. De toon is informeel informatief en meeslepend: de lezer wordt het verhaal doorgetrokken. De vorm kan vraag-antwoord zijn, maar het kan ook als een langlopend verhaal worden gepresenteerd of een mix van beide.
Vormgeving: verhaal krijgt een kop, mag tweeregelig (dan aflijnen op max. 4,5 kolom), een bovenkop met trefwoord ‘reportage’, een meerkoloms intro, een citaat en een infokader/paspoort. De dragende foto of een tweede kleinere foto toont altijd de geïnterviewde hoe die er nu uitziet.
Bij vragen in de tekst: witregel voor de vraag, vraag is vet, eerste alinea na de vraag niet inspringen.
* Het nieuwsinterview
Het nieuwsinterview ondersteunt het nieuwsartikel door een persoon een toelichting te geven op (zijn rol in) het nieuws. De vorm is vrijwel altijd vraag-antwoord, de inhoud is zakelijk en niet persoonlijk (al kan een vraag meer ingaan op de persoonlijke omstandigheden, maar het betreft geen privé-informatie)
Vormgeving: verhaal krijgt een kop, mag tweeregelig (dan aflijnen op max. 4,5 kolom), een bovenkop met trefwoord ‘reportage’, een intro, een citaat en een infokader/paspoort. De dragende foto of een tweede kleinere foto toont altijd de geïnterviewde hoe die er nu uitziet.
Bij vragen in de tekst: witregel voor de vraag, vraag is vet, eerste alinea na de vraag niet inspringen.
* Het mini-interview (zie b.) – of ‘Drie vragen aan…’ dan wel ‘Even bellen met…’
Het mini-interview is een fijn genre voor een persoon dat is gerelateerd aan een interessant nieuwsfeitje. Niet geschikt voor een nieuwsartikel, niet geschikt voor een flink nieuwsinterview (zó belangrijk is het ook weer niet), maar toch aardig om een paar vragen over te stellen. Altijd vraag-antwoord. Voorbeeld: vrouw heeft in tijden van corona een nieuw zangkoor opgericht, terwijl tijdens het zingen verspreiding van het virus groot kan zijn. Hoe dan?
* Quote-unquote
De geïnterviewde doet in één adem zijn verhaal, niet in de vorm waarneembaar onderbroken door de journalist. Vaak gebruikt wanneer de geïnterviewde gevraagd wordt naar zijn betoog en argumentatie van een nieuwsonderwerp.
* Analyse
Een analyse is een beschouwend artikel dat een gebeurtenis in het nieuws, bijvoorbeeld een verkiezingsuitslag of een langdurige politieke kwestie, en de achtergronden en mogelijke gevolgen daarvan nader belicht. Aan de basis ligt een centrale vraag die in één zin moet kunnen worden samengevat, bijvoorbeeld: wat zijn de politieke gevolgen van de monsterzege van een nieuwe lokale partij?
Het doel van de analyse is de lezer op basis van achtergrondinformatie van de journalist inzicht te geven in wat er aan de hand is, welke omstandigheden een belangrijke rol spelen en wat de gevolgen kunnen zijn.
Vormgeving: verhaal krijgt een kop, mag tweeregelig (dan aflijnen op max. 4,5 kolom), een bovenkop met trefwoord ‘analyse’, een intro en een kreet.
Een analyse onderscheidt zich ook duidelijk van een commentaar of een column. Bij een analyse moet de lezer na afloop de vraag kunnen beantwoorden: ‘Begrijp ik hoe volgens de auteur de vork in de steel zit?’ Bij een commentaar of een column, die ook met analytische elementen werken, moet de lezer na afloop de vraag kunnen beantwoorden: ‘Snap ik wat de auteur vindt van de zaak?’
Tips bij het schrijven van een analyse:
- Baken de vraagstelling van de analyse helder af. De vraagstelling moet in één zin kunnen worden samengevat.
- In het begin moet duidelijk zijn over welk nieuwsfeit de analyse gaat en wat de centrale vraagstelling is.
- Een analyse is een persoonlijke inschatting van de feiten, waarbij citaten hooguit als illustratie kunnen helpen.
- Let goed op de slotpassage. Geen commentaar, geen columnachtig einde, geen citaat. De lezer moet uiteindelijk een afrondende conclusie voorgelegd krijgen.
* Vijf vragen over (mogen er ook vier, zes, 21 of meer zijn)
Een kwestie die groot en dikwijls in het nieuws is, maar waar de lezer een beetje het spoor bijster dreigt te raken. De stijl is informatief, de toon is die van de keukentafel. Voorbeeld: corona en waar je 1,5 meter afstand moet houden. In de eerste vraag beantwoord je formeel de maatregelen, de tweede vraag kan zijn: Hoe gaat dat dan in een klein café? De derde vraag: je mag wel voetballen maar na afloop moet je weer afstand houden, dat is toch niet logisch? De vraagstelling kan informeel zijn, de antwoorden informatief.
* Commentaar
In het commentaar wordt altijd afgesloten met een duidelijke mening. De lezer is het helder wat de opinie is van de auteur. In de opbouw neemt de auteur de lezer beeldend mee in de voetangels en klemmen van de kwestie. De argumentatie is informatief. Valkuil: word niet schreeuwerig, ga niet over de top.
* Profiel/Portret
Het profiel of portret wordt opgebouwd uit informatie die in de eerste plaats van derden is verkregen. Het geeft antwoord op de vraag: hoe wordt de geportretteerde in zijn leven en streven waargenomen. Soms komt de geprofileerde zelf aan het woord.
* In memoriam
Portret van een overleden persoon. Er staat niet ‘In memoriam’ boven, het genre wordt in vorm wel duidelijk voor de lezer (jaar van geboorte en overlijden, gevolgd door de naam).
* Persoonlijk verhaal
De schrijver vertelt op basis van eigen ervaringen een uitmuntend geschreven persoonlijk verhaal. We gaan er spaarzaam mee om. Het persoonlijk verhaal moet echt iets toevoegen wat met een ander genre niet kan worden bereikt.
* Hoe is het nu met…
Een (bekend) persoon was een tijd geleden in het nieuws en wij zoeken hem of haar weer op. De stijl is informatief, persoonlijk en meeslepend. Het intro moet nieuwsgierig maken: hoe is het met deze persoon?
Vorm: interview of profiel. In intro en/of infokader duidelijk maken hoe de persoon in het nieuws is geweest en waarom wij hem of haar weer opzoeken.
* Voor/Tegen
Een kwestie waarin twee partijen tegenover elkaar staan en een duidelijk tegengestelde mening hebben. Quote-unquote.
* Reconstructie
Een artikel waarin minutieus wordt verhaald hoe een kwestie zich heeft voltrokken. Achtergrondinformatie wordt voorzien van nieuwe feiten die inzicht geven in een kijkje achter de schermen. Vaak is de reconstructie gebaseerd op (achtergrond)gesprekken met betrokkenen en in een vloeiende beweging opgeschreven door de auteur.
* Van minuut tot minuut
Een wedstrijdverslag aan de hand van gebeurtenissen gerangschikt in tijd.
…
2. klein en licht: genres voor de modulaire artikelen voor in de nieuwspaal
* Column (nieuwskrant)
Een persoonlijke noot in hart of juist aan de zijlijn van het nieuws. Columns over belevenissen van de auteur zonder enige relatie met de actualiteit slaan vaak dood. Mag persoonlijke gebeurtenis zijn mits die beeldend kan worden verwoord en die dicht bij (dagelijkse) gebeurtenissen staan
* 60 seconden
Een kort stukje waarin de auteur beeldend een gebeurtenis uit zijn dagelijks leven beschrijft. Tovert een glimlach op het gezicht van de lezer.
* De kwestie
Er is iets (kleins) aan de hand, herkenbaar voor iedereen.
* Het dilemma
Een kort stukje met als laatste vraag: wat zou u doen? In de follow-up reacties van lezers noteren.
* Het mini-interview – of ‘Drie vragen aan…’ dan wel ‘Even bellen met…’
Het mini-interview is een fijn genre voor een persoon dat is gerelateerd aan een interessant nieuwsfeit. Niet geschikt voor een nieuwsartikel, niet geschikt voor een nieuwsinterview (zó belangrijk is het ook weer niet), maar toch aardig om een paar vragen over te stellen. Altijd vraag-antwoord. Voorbeeld: vrouw heeft in tijden van corona een nieuw zangkoor opgericht, terwijl tijdens het zingen verspreiding van het virus groot kan zijn. Hoe dan?
* Nieuwsbreak
Kort gesprek met vip wat hem of haar bezighoudt die dag of week.
* Lezersbrief van de dag
Over wat je denkt/doet’ – kan het verdriet van een zieke kat zijn tot de verloedering van een straat/gebouw. Gaat niet over een nieuwsartikel dat elders de ruimte krijgt. Het beste stuk van de lezerspagina’s in de regionale bijlage.
* Lezersbrieven
Ingezonden brieven van lezers en bezoekers.
* En nu?
Herhaal een probleem tot het is opgelost: plaats elke dag dezelfde foto met een misstand(je) en tel de dagen af (vroeger op tv-zender AT5) – wat de politiek niet doet, maar de krant wel. Een opengebroken straat waar niet wordt gewerkt, een vernielde prullenbak die niet wordt gemaakt, verlichting die het niet doet…
* Panel
Drie mensen met foto – op straat – wat te denken van een lokaal probleem (vergelijk Popcorn panel in Het Parool)?
* Nieuw!
Een café, monument, verbouwing, straat opgeknapt, bomen… et cetera) – en neem een kijkje. Losse foto met paar alinea’s tekst.
* Cijfer/getal van de dag
Een cijfer of getal waarmee een nieuwsfeit wordt aangeduid. Een paar regels tekst
* Archief. 10, 20, 30, 40, 100 jaar geleden gebeurd op deze dag
Populair bij de lezers. Een nieuwsfeit wat in de vergetelheid is geraakt maar altijd leuk is om weer even op te rakelen. Man plots vermist tien jaar geleden. Zaak nooit opgelost. Nooit meer wat van gehoord… Mag ook grote gebeurtenis zijn.
* Tweet/quote van de dag (over hot topic)
Kan ook verwijzen naar artikel verderop in de krant
* #Wat is hot?
Wat gaat viraal? Trends op social media
* Gehoord/gezien
(vlogs, blogs, social media, papier, buiten)
Een opmerkelijke uitspraak, gesprekje in de bus, opwinding in de winkelstraat…
* De top 3 (of 5 of 7)
Winkels, prijzen, kleuterschool, school, kebab, pizza, de snelste levering, naar aanleiding van de actualiteit. Cijfers dat thuisbezorgen van maaltijden hoge vlucht neemt: wat is de top 3 van lokale restaurants die thuisbezorgen. Kan ook als inzet bij groter verhaal
* Wat brengt de dag?/Tip
Wat gebeurt er vandaag in…? Kan agendatip zijn, maar ook een raadsvergadering waarin een interessante kwestie wordt behandeld.
* Lezers helpen Lezers
Lezer is op zoek naar… en zoekt hulp van andere lezers. Oproep. Service.
* Net op de wereld
Geboorte. Trotse opa en oma sturen foto in en leveren twee zinnen aan.
…
3. online
* Liveblog
Liveverslag in korte updates van een actuele gebeurtenis. Tekst voert de boventoon in een liveblog, maar de updates kunnen ook bestaan uit foto’s, video’s, tweets en andere socialemedia-updates. Een liveblog wordt geschreven door een of meerdere bureauredacteuren, gevoed door verslaggevers ter plaatse en andere media. In de updates wordt steeds aangegeven wie de bron van het nieuws is.
* Blog, of weblog
Persoonlijk verslag gedurende een periode of op een vast terugkerend tijdstip. Een verslaggever kan bijvoorbeeld een blog bijhouden van een reis die hij/zij maakt. Een parlementair verslaggever kan bijvoorbeeld een wekelijks blog hebben over het reilen en zeilen op het Binnenhof.
* Vlog
Videoversie van een blog.
* Fotoreeks/slider
Een fotoreeks is een serie foto’s met een onderwerp of thema. Bij de eerste foto wordt een beschrijving gegeven van dit onderwerp of thema. De volgende foto’s krijgen een bijschrift dat beschrijft wat er op de foto is te zien.
* Twitterfeed
De tweets van een verslaggever kunnen in een onlinebericht worden opgenomen dat wel actueel is en over een lopend onderwerp gaat, maar zich (nog) niet leent voor liveblog. Vooraf is er altijd overleg met de verslaggever dat zijn/haar tweets worden opgenomen in de berichtgeving. De verslaggever moet zich realiseren dat zijn tweets zichtbaar zijn voor alle online-lezers; hij/zij doet feitelijk verslag. Persoonlijke waarnemingen kunnen een toevoeging zijn, maar dienen altijd weloverwogen in een tweet te worden weergegeven.
* Longread
Lang verhaal met veel beeld, citaten en infokaders. Kan een onderzoeksjournalistieke productie zijn, maar ook een indringende reportage of een groot interview